Gebruik van pauzesoftware

Fysieke overbelasting door beeldschermwerk is te voorkomen door regelmatig een pauze in te lassen of ander werk te doen. Pauzesoftware kan daarbij ondersteunen. De software geeft informatie over het aantal uren beeldschermwerk per dag en doet suggesties voor oefeningen. In de praktijk blijkt dat werknemers pauzesoftware niet altijd zien als een waardevolle ondersteuning. Sommige mensen vinden het zelfs zeer irritant. Een bedrijfsbrede invoering van dergelijke software vraagt dan ook om intensieve voorlichting over de voordelen. Een andere mogelijkheid is om pauzesoftware alleen beschikbaar te stellen aan werknemers die erom vragen of door klachten de noodzaak voelen om er gebruik van te maken.
Een nieuwe ontwikkeling is de software die niet alleen ondersteunt bij verminderen van fysieke klachten, maar ook de mentale vermoeidheid meeneemt.

Winstpunten

Geregeld wisselen van werkhouding verkleint de kans op gezondheidsklachten die tot verzuim leiden.

Investeringen

Pauzesoftware is verkrijgbaar vanaf 30 euro per licentie. Bekende programma’s zijn:

• Ctrl Work, te bestellen via Ergodirect, tel. 036 547 2440 of www.ergodirect.nl.
• Workrave, gratis te downloaden, vooral geschikt voor thuisgebruik, www.workrave.com.

Door het aannemen van een andere werkhouding in de pauze verbetert de doorbloeding van nek, schouders en armen. Dit verkleint de kans op gezondheidsklachten aanzienlijk.

Werknemers verrichten niet meer dan 2 uur onafgebroken beeldschermwerk. Daarna doen ze minstens 10 minuten andersoortig werk of, als dat onmogelijk is, houden ze 10 minuten pauze.

De leidinggevede stelt werknemers in staat om beeldschermwerk af te wisselen met andersoortig werk. Werknemers werken niet meer dan zes uur per dag achter een beeldscherm.
Goede pauzesoftware voldoet aan de volgende eisen:

• verrekening van werkfactoren (werktijden, werktaken, werkdruk, werkplek en werkgedrag) bij de beoordeling van het computergebruik. Dus geen beoordeling die uitsluitend is gebaseerd op het aantal toetsaanslagen of muisbewegingen;
• een differentiatie in het muisgebruik naar bewegen van de muis over het scherm, klikken met de muis, dubbelklikken en slepen. Onderzoek toont namelijk aan dat slepen met de muis meer belasting geeft dan klikken met of vasthouden van de muis. Ook hebben beeldschermwerkers die bijvoorbeeld grafisch werk met de muis verrichten meer RSI/CANS-gerelateerde klachten dan beeldschermwerkers die hoofdzakelijk met het toetsenbord werken;
• duidelijke relatie tussen gemiddelde persoonlijke werksnelheid en feedback. Iemand die langer (duur) en sneller typt of meer muist (intensiteit) zal meer risico lopen op het ontstaan van RSI/CANS-klachten dan iemand die heel rustig met een vinger het toetsenbord bedient;
• rapportage van geregistreerde gegevens, zodat ook achteraf is na te gaan welke factoren de grootste bijdrage aan de belasting hebben veroorzaakt en nog optimalisering behoeven;
• onderscheid in micropauzes (bijvoorbeeld elke vijf minuten twintig seconden een micro break) en korte rustpauzes (minimaal vijf minuten rustpauze per uur);
• oefeningen ter invulling van een micropauze. Bij voorkeur drie soorten oefeningen: actieve oefeningen (voor goed herstel), rekoefeningen en ontspanningsoefeningen;
• toetsing aan de maximale beeldschermtijd van 6 uur;
• geschiktheid voor applicaties onder Windows (XP, Vista), UNIX en/of MAC/Apple-systemen;
• netwerk-/multi user-versies, waarbij vanaf meerdere werkstations is in te loggen onder een eigen gebruikersnaam. Ook kan centrale analyse van (geanonimiseerde) data plaatsvinden. Bijvoorbeeld beeldschermwerktijden in minuten, aantal toetsaanslagen/muiskliks, pauzeregimes, belasting van bepaalde programmatuur zoals CAD, Excel of PowerPoint.

De volgende aanvullende maatregelen zijn eveneens verstandig:

• Verzorg voorlichting om het animo is voor het gebruik van pauzesoftware te vergroten;
• Stel de software individueel in op basis van een taakanalyse, klachtenhistorie en wensen van de werknemer;
• Evalueer het gebruik van de pauzesoftware;
• Zet de software in bij werknemers die daar om vragen of kampen met beginnende klachten.

Voor werknemers

Neem geregeld micropauzes. Dit zijn korte pauzes op de werkplek van minder dan 30 seconden, waarbij de doorbloeding zich kan herstellen. Oefeningen als armzwaaien, met de schouders draaien en uitrekken maken micropauzes nog effectiever. Goede pauzesoftware geeft hiervoor suggesties. Volg deze ook op, eventueel in groepsverband.

Voor teams en leidinggevenden

• Pauzesoftware wordt niet klakkeloos geaccepteerd door werknemers. Sommige mensen vinden het zeer irritant, omdat ze indruk hebben dat ze acuut moet stoppen met hun werk. Een bedrijfsbrede invoering van dergelijke software vraagt om intensieve voorlichting over de voordelen.
• Een goed alternatief is om pauzesoftware alleen in te zetten voor werknemers die erom vragen of zich door klachten genoodzaakt voelen om het te gebruiken.
• Werknemers met RSI/CANS-klachten zijn extra gemotiveerd om hun gedrag aan te passen en pauzes in te lassen. Zij kunnen een voorbeeldfunctie vervullen en andere werknemers stimuleren tot gebruik van pauzesoftware.
• Om de acceptatie te vergrootten is het belangrijk te benadrukken dat pauzesoftware alleen als hulpmiddel voor de werknemer bedoeld is en niet als controlemiddel op bijvoorbeeld werkduur en werktempo.

Fysieke overbelasting en gezondheidsklachten zijn ook te voorkomen door vermindering van hetaantal uren beeldschermwerk.

Onderstaande links geven aanvullende informatie over pauzesoftware:

• Beeldschermtachograaf;
• Ctrl Work;
• RSI-shield;
• MacBreakZ;
• Workrave.