Ieder jaar krijgen gemiddeld vier op de 100 vrouwen tussen de 20 en 45 jaar een kind. Ook verzekeringsbedrijven krijgen regelmatig te maken met één of meer werkneemsters die zwanger zijn of borstvoeding geven. Een goede voorbereiding is dan het halve werk. Voor de organisatie, maar ook voor de werkneemster zelf.
Waarom?
Wie plezierig en gezond werken tijdens zwangerschap en de periode van borstvoeding mogelijk wil maken, moet meerdere maatregelen nemen. Door tijdig te beginnen met de voorbereiding, zorgen werkgever en werkneemster er samen voor dat dit zo soepel en effectief mogelijk kan gebeuren. Daar hebben vervolgens ook beide partijen profijt van.
Deze eisen stelt de wet
De werkgever hoort rekening te houden met de mogelijkheid dat één of meer vrouwelijke werknemers melden dat zij zwanger zijn of borstvoeding willen geven. Hij moet de bijzondere risico’s in kaart hebben gebracht in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Na melding van de zwangerschap of het voornemen om borstvoeding te geven moet hij hierover binnen twee weken doeltreffende voorlichting geven. Ook moet hij na melding van de zwangerschap het werk anders organiseren als dit voor de gezondheid van (aanstaande) moeder en (ongeboren) kind nodig is. Vraagt de werkneemster om maatwerk op dit terrein, dan moet de werkgever hier binnen een redelijke termijn op reageren.
De werkneemster die zwanger is of borstvoeding geeft, mag diverse risicovolle werkzaamheden niet uitvoeren. Verder kan de werkgever haar niet verplichten om lange werkdagen of werkweken te maken. Hetzelfde geldt voor werken in nachtdienst, tenzij het echt niet anders kan.
Dat houdt het volgende in
- De werkgever zorgt ervoor dat zijn RI&E de bijzondere risico’s bij zwangerschap en borstvoeding beschrijft. En dat het plan van aanpak aangeeft hoe hij deze risico’s wegneemt of tot een minimum beperkt.
- De werkgever geeft voorlichting over deze bijzondere risico’s aan de werkneemsters die ermee te maken hebben of krijgen. Dit gebeurt binnen twee weken na melding van de zwangerschap of het voornemen om borstvoeding te geven.
- Waar nodig organiseert de werkgever het werk anders om nadelige effecten voor de (aanstaande) moeder of het (ongeboren) kind te voorkomen. Verzoekt een zwangere werkneemster op dit terrein om maatwerk, dan reageert de werkgever hier zo spoedig mogelijk op.
- Werkgever en werknemer voorkomen samen dat de zwangere of borstvoeding gevende werkneemster werkzaamheden uitvoert die voor haar wettelijk verboden zijn omdat ze door de bijbehorende lichamelijke belasting (te) risicovol zijn.
- Als de werkneemster normaal gesproken te maken heeft met lange werkdagen, lange werkweken of nachtdiensten, bespreken werkgever en werknemer tijdig hoe zij hier tijdens de zwangerschap en de periode van borstvoeding mee om zullen gaan. Hierbij is het uitgangspunt dat nadelige effecten voor de (aanstaande) moeder of het (ongeboren) kind worden voorkomen.
Dit zijn goede aanvullingen
Het is voor zwangere werkneemsters prettig als hun leidinggevende het initiatief neemt om zaken als verboden werkzaamheden en maatregelen ter voorkoming van gezondheidsrisico’s te bespreken. Als de werkgever zelf aanbiedt om mogelijke knelpunten in kaart te brengen en op te lossen, ervaart de werkneemster maximale steun en begrip. Ook krijgt zij minder snel het gevoel dat ze haar aanspraak op wettelijke rechten moet ‘bevechten’.
Praktische tips
Voor werkneemsters die zwanger zijn of borstvoeding willen geven
- Neem een bewust besluit over wanneer je meldt dat je in verwachting bent. Zolang je zwangerschap niet bij je werkgever bekend is, kan hij ook geen aanvullende maatregelen nemen.
- Geef je voornemen om borstvoeding te geven (al dan niet via kolven) voor aanvang van het zwangerschaps- en bevallingsverlof door aan je werkgever. Zo kan hij op tijd alle noodzakelijke maatregelen nemen.
- Vraag je af of je in je werk taken hebt die risico’s kunnen opleveren voor jezelf of je (ongeboren) kindje en ga met je leidinggevende in gesprek als dit het geval is. Bekende risico’s zijn regelmatig hurken, knielen, bukken, of zware gewichten tillen. Ook werkstress, onregelmatige werktijden, nachtdiensten en lange werkdagen of werkweken zijn risicovol. Zie ook de oplossingen Extra aandacht voor stress, werktijden en pauzes en Lichamelijke belasting vermijden.
- Zorg voor de best mogelijke ondersteuning en advies. Overweeg om naast de begeleiding van je huisarts en verloskundige ook contact te zoeken met de bedrijfsarts.
Voor leidinggevenden
- Breng in kaart of een werkneemster die zwanger is of borstvoeding geeft taken heeft die risico’s kunnen opleveren voor haarzelf of haar (ongeboren) kind. Bekende risico’s zijn regelmatig hurken, knielen, bukken of zware gewichten tillen. Ook werkstress, onregelmatige werktijden, nachtdiensten en lange werkdagen of werkweken zijn risicovol. Zie ook de oplossingen Extra aandacht voor stress, werktijden en pauzes en Lichamelijke belasting vermijden. Vraag waar nodig advies aan de arboprofessional in je organisatie of aan de bedrijfsarts.
- Neem op tijd maatregelen als een werkneemster voor aanvang van haar zwangerschaps- en bevallingsverlof aangeeft dat ze na haar verlof (al dan niet via kolven) borstvoeding wil blijven geven. Vraag naar de plannen van de werkneemster als zij hier niet zelf mee komt.
Voor arboprofessionals
- In de meeste organisaties maken direct leidinggevenden en werkneemsters die zwanger zijn of borstvoeding (willen) geven zelf afspraken over maatregelen voor gezond en plezierig werken. Licht leidinggevenden goed voor over de wettelijke kaders, de arborisico’s en de aanvullende maatregelen die ze kunnen nemen. Verzorg ook voorlichting aan alle vrouwelijke werknemers in de vruchtbare leeftijd.
- Biedt werkneemsters die zwanger zijn de mogelijkheid voor een preventief consult bij de bedrijfsarts. En communiceer dit aan deze werkneemsters.
Voor de OR
- Spreek in overleg met de werkgever een algemeen beleid af over zwangerschap en over borstvoeding. Belangrijke elementen zijn voorlichting, toegang tot deskundigen en aanvullende maatregelen.
