Regelmogelijkheden werknemers

Onder regelmogelijkheden verstaan we de speelruimte en bevoegdheden die een werknemer heeft om het werk zelf in te delen en problemen op te lossen, zoals:

• het inschakelen van hulp;
• de keuze voor een eigen werkmethode;
• de keuze voor een eigen werkvolgorde;
• het bepalen van eigen werk- en rusttijden;
• de keuze om vanuit huis te werken.

In het algemeen geldt: hoe meer regelmogelijkheden, hoe meer mogelijkheden er zijn om ongezonde werkstress en RSI/CANS te voorkomen. De regelmogelijkheden moeten wel in balans zijn met de regelcapaciteit van de werknemers en passen in de mogelijkheden die het werkproces biedt.

Tenzij dit redelijkerwijs niet van hem kan worden verlangd organiseert de werkgever het werk zodanig dat het geen nadelige invloed heeft op de veiligheid en de gezondheid van de werknemer. Hierbij stemt hij de inrichting van de arbeidsplaatsen, de werkmethoden, de bij het werk gebruikte arbeidsmiddelen en de arbeidsinhoud zoveel als redelijkerwijs mogelijk is af op de persoonlijke eigenschappen van werknemers. De werkgever vermijdt monotone en tempogebonden arbeid zoveel als redelijkerwijs mogelijk is of, als dat niet mogelijk is, beperkt hij deze. Ook voert hij een beleid dat is gericht op het voorkomen en, als dat niet mogelijk is, beperken van overmatige psychosociale arbeidsbelasting.

Dat houdt het volgende in

• De werkgever beperkt bij beeldschermwerk de risico’s van ongezonde werkdruk en RSI/CANS door werknemers regelmogelijkheden te geven die passen bij hun regelcapaciteit en van de functie van de werknemer.
• Dit houdt concreet in dat de werkgever regelmatig inventariseert welke belasting en risico’s aan de te verrichten werkzaamheden zijn verbonden. En dat hij stelselmatig nagaat of het mogelijk is deze weg te nemen of (verder) te beperken door de regelmogelijkheden van de werknemer aan te passen.

De werkgever houdt hierbij rekening met de ervaring en vakmanschap van werknemers alsmede het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid in fysieke en psychische zin

Regelmogelijkheden vergroten de mogelijkheden om zelfstandig te functioneren en dit motiveert werknemers. Het is daarom wenselijk om in functies zoveel mogelijk regelmogelijkheden ter beschikking te stellen die passend zijn voor de functie en aansluiten bij de competenties van de werknemers.

Regelmogelijkheden en regelcapaciteit horen in balans te zijn. Te weinig mogelijkheden (een werknemer die niets mag, maar dat wel wil) of juist te veel (een werknemer die alles zelf uit moet zoeken en behoefte heeft aan structuur) kunnen allebei belastend zijn.

Voor werknemers

Inventariseer welke regelmogelijkheden er zijn en in hoeverre deze benut worden. Voorbeelden van mogelijkheden en bevoegdheden zijn:

• de wijze waarop en volgorde waarin taken worden uitgevoerd (bijvoorbeeld saaie taken afwisselen met inspannende taken);
• de keuze van hulpmiddelen en methodes. Er zijn vaak meerdere wegen die naar Rome leiden;
• de mogelijkheid om thuis te werken; met name geconcentreerd werk kan soms beter in een rustige kantoorruimte of thuis worden gedaan. Zie hiervoor ook informatie over tijd- en plaatsonafhankelijk werken.
• het zelf kunnen bepalen wanneer een pauze wordt genomen;
• werk- en rusttijden (bijvoorbeeld flexibele werktijden, snipper- en vakantiedagen en het opstellen van het werkrooster);
• moeilijke en makkelijke klussen verdelen onder collega’s;
• hulp van collega’s en/of de direct leidinggevende inroepen bij problemen.

Benut het functioneringsgesprek of werkoverleg om de mogelijkheden van het vergroten van de regelmogelijkheden te bespreken.

Regelmogelijkheden toepassen lastig? Bespreek dan de mogelijkheid om een gerichte training te volgen op het gebied van hulp vragen, werktijden aanpassen, grenzen aangeven en ‘nee’ zeggen.

Voor leidinggevenden

• Geef werknemers waar mogelijk voldoende zelfstandigheid bij het bepalen van de werkvolgorde, de werkmethode, het werktempo en mogelijkheden om vanuit huis te werken. Regelmogelijkheden motiveren werknemers en vergroten hun zelfstandigheid. Hierdoor hoef je als leidinggevende minder bij te sturen en te controleren.
• Wil je het toch weten als werknemers bepaalde regelmogelijkheden gebruiken? Maak daar dan afspraken over (bijvoorbeeld in de elektronische agenda noteren als een werknemer thuis werkt).
• Er is een grens aan de werklast (in kwaliteit of kwantiteit) die werknemers aankunnen. Als de werklast toeneemt, is het extra belangrijk om de regelmogelijkheden mee te laten groeien. Anders wordt het risico dat werknemers vastlopen steeds groter, vooral voor werknemers met een lage belastbaarheid.
• Informeer werknemers over de bestaande regelmogelijkheden en verleid ze deze zo optimaal mogelijk benutten. Coach hen zo nodig hierbij om hun kennis en vaardigheden te vergroten.
• Niet iedere werknemer heeft dezelfde behoefte aan regelmogelijkheden, en niet iedere werknemer is in staat hiermee om te gaan. Houd daar rekening mee.

Voor arboprofessionals

Denk bij de advisering aan:

• slimmere werkmethodes of een betere volgorde van de taken invoeren;
• bevoegdheden van werknemers uitbreiden;
• werknemers coachen en trainen in het optimaal benutten van regelmogelijkheden.

• De oplossing Duurzame functies geeft meer informatie over het aanpassen of herontwerpen van functies.
• In een onderzoek naar werkdruk of naar beeldschermwerk is ook aandacht voor het meten van de regelmogelijkheden.
• Bij een reorganisatie is het belangrijk om bij het aanpassen van functies ook te kijken naar de regelmogelijkheden die ze bevatten.
• Kijk ook eens bij de informatie over tijd- en plaatsonafhankelijk werken. Tijd- en plaatsonafhankelijk werken vergroot in het algemeen de regelmogelijkheden van werknemers.